Mateusz Matysiak
Zamiast tradycyjnej czerwonej czapeczki - nosi żółtą. (I tylko samce.) Do tego ma trzy palce u stóp. Szczegół anatomiczny, który zwykle przydaje się tym, którzy dużo biegają, a który obserwujemy u niektórych rączych ptaków i chociażby koni. Poza tym – typowy dzięcioł. Te trzy palce nie tylko nie przeszkadzają mu sprawnie wspinać się po drzewach, ale jeszcze zawdzięcza im swoją nazwę. Być może we wszystkich językach.
Jeszcze bardziej niż inne nasze dzięcioły, Trójpalczak związany jest ze starymi, dojrzałymi lasami obfitującymi w martwe drewno. Tak jak jego kuzyni, żywi się owadami, które wyciąga z drewna lub spod kory. Ważnym elementem jego diety jest Kornik Drukarz. Dzięcioły „obrączkują” też świerki nakłuwając je dookoła, aby raczyć się ich płynną jeszcze żywicą. Lubią też soki brzóz i osik.
Jak każdy porządny dzięcioł, również Trójpalczasty wykuwa dziuple. To zadanie samczyka. Pracowity ptak każdego roku przygotowuje nowe lokum. Z opuszczonych dziupli chętnie korzystają inni mieszkańcy lasu. Będą wśród nich owady, takie jak pszczoły - a także małe ssaki, jak np. puchate Orzesznice. Blisko 3/4 naszych ptaków lęgnie się w dziuplach. Te po dzięciołach są najlepsze!
Niektórzy nowi lokatorzy je powiększają, inni zmniejszają – jak np. Kowaliki, które użyją w tym celu specjalnej mieszanki gliny, próchna, wody i śliny. Jedne dziuple będą służyły nowym właścicielom za gniazda, inne jako spiżarnie, a jeszcze inne jako noclegowiska lub dzienne hotele. W każdym razie dzięciołowe dziuple, to bardzo poszukiwany towar na leśnym rynku wtórnym, o który niektórzy będą się bić.
Ciągły wyrąb dojrzałych drzew, usuwanie starych i próchniejących oraz martwego drewna, a także leśne plantacje sosny, które zastąpiły dawne lasy, niemal wyeliminowały Trójpalczaka z naszego krajobrazu. Dzisiaj to nasz najrzadszy dzięcioł. Ostatnich 200 lub może nieco więcej par zachowało się w kilku enklawach w górach i w Puszczy Białowieskiej. Wyjątkowo zobaczymy go jeszcze wśród ostatnich podmokłych świerczyn, tego co było kiedyś Puszczą Knyszyńską, Borecką i Augustowską.